Từ tuổi dậy thì đến khi mãn
kinh, kinh nguyệt là một phần
trong cuộc đời người phụ nữ
thế mà nghịch lý là nhiều phụ
nữ lại hiểu biết rất ít về kinh
nguyệt. Vì sao có máu kinh? tại
sao đau bụng kinh? hiện tượng
tự nhiên này mọi phụ nữ đều
nên biết.
Mỗi lần hành kinh mất bao
nhiêu máu? Máu kinh từ tử cung
chảy ra, do bong lớp nội mạc,
lượng máu kinh khác nhau tùy
từng phụ nữ và tùy từng tháng,
dao động từ 5ml đến 25ml.
Vì sao có máu kinh? Máu chảy
ra từ nội mạc tử cung hay nói
chính xác hơn là do sự bong lớp
nông và có chu kỳ của nội mạc
tử cung, là hệ quả của những
thay đổi về hormone vào cuối
chu kỳ kinh.
Mỗi chu kỳ kinh có thể có 4 giai
đọan rệt. Giai đọan đầu gọi là
giai đoạn nang noãn. Trong giai
đoạn này hormon estrogen
được tiết ra với số lượng tăng
dần; những hormon này làm cho
lớp nội mạc tử cung dầy lên và
số lượng các mạch máu cũng
tăng lên. Cũng trong thời gian
này, một noãn phát triển ở
buồng trứng, đạt đến mức
trưởng thành và được phóng ra.
Giai đoạn này gọi là giai đoạn
phóng noãn; noãn di chuyển
trong vòi trứng (còn gọi là vòi
Fallope), tiến về tử cung, nơi đã
có những thay đổi để chuẩn bị
đón noãn. Từ khi noãn được
phóng ra, lượng hormon
estrogen bắt đầu giảm dần trong
cơ thể nữ.
Giai đoạn 3 gọi là giai đoạn
hoàng thể hay giai đoạn tiết ra
hormon progesterone; có đặc
trưng là thể vàng (phần vỏ của
nang noãn sau khi noãn đã
phóng ra) tiết ra một hormon
khác là progesterone. Hormon
này cũng có nhiệm vụ chuẩn bị
tử cung để trứng làm tổ nếu
như noãn được thụ tinh (đã kết
hợp với tinh trùng). Để giúp cho
sự làm tổ của trứng, tử cung
phải ứ máu, phát triển mô, có
nhiều chất đường và protein...
Nhưng nếu noãn không được
thụ tinh trong nững ngày đi qua
vòi trứng thì chính hormon
progesterone cũng bắt đầu giảm.
Cuối cùng noãn không được thụ
tinh sẽ tiêu tan và lớp nội mạctử
cung dầy lên sẽ bong ra. Toàn bộ
chất liệu bong ra được gọi là
máu kinh chảy ra ngoài, qua cổ
tử cung và âm đạo. Cho nên giai
đoạn 4 là giai đoạn hành kinh.
Sau bao lâu kể từ lúc phóng
noãn sẽ ra kinh? Ngày đầu tiên
của chu kỳ kinh nguyệt tương
ứng với ngày hành kinh đầu
tiên. Và ngày cuỗi của chu kỳ
kinh là trước khi kỳ kinh sau
diễn ra. Dù số ngày giữa 2 kỳ
kinh là bao nhiêu thì các kỳ kinh
vẫn xảy ra sau khi phóng noãn
được 14 ngày. Ngược lại, quãng
thời gian trước khi phóng noãn
không cố định.
Tần suất của chu kỳ kinh và
mỗi kỳ hành kinh kéo dài bao
lâu? Có bao nhiêu phụ nữ thì có
bấy nhiêu kiểu chu kỳ kinh
nguyệt. Chu kỳ kinh có thể thay
đổi từ 20-40 ngày (quá 45 ngày
gọi là kinh thưa). Đa số phụ nữ
có chu kỳ kinh từ 26 đến 34
ngày, khoảng một phần 3 phụ
nữ có chu kỳ kinh 28 ngày. Số
ngày hành kinh cũng khác nhau
tùy từng người và từng tháng,
trung bình từ 2 đến 7 ngày.
Tại sao phụ nữ cảm thấy đau
vào những ngày trước và trong
khi hành kinh? Gọi là kinh đau
khi có những cơn đau trước và
trong những ngày đầu của hành
kinh – nhất là mấy ngày đầu –
khi đó một số phụ nữ có những
cơn đau quặn ở bụng dưới. Đau
là do cơ tử cung co thắt để đẩy
noãn không thụ tinh, những tế
bào và máu của nội mạc ra ngoài
(chính máu đó đã nuôi dưỡng
noãn).
Vận động thể chất đều đặn có
thể giúp giảm những cơn đau
quặn. Tắm nóng hay chườm
nóng (ở bụng hay ở lưng) cũng
có thể làm cho giảm bớt sự co
bóp cơ. Cũng có thể dùng một số
thuốc giảm đau. Tuy nhiên, hành
kinh đau cũng có thể có nguồn
gốc thực thể (ví dụ như bị lạc
nội mạc tử cung...). Cần được
thầy thuốc khám và xác định.
Không thấy ra kinh có đáng lo
ngại không? Không thấy ra kinh
(còn gọi là bặt kinh) có nhiều
nguyên nhân nhưng trước hết
cần nghĩ đến có thai. Khi còn trẻ
và mới bắt đầu có kinh thì các
chu kỳ kinh có thể không đều;
điều đó là bình thường vì những
chu kỳ kinh này hãy còn là
những chu kỳ không phóng
noãn do chức năng sinh lý để
kiểm soát hormon chưa hoàn
toàn trưởng thành.
Thời kỳ này có thể kéo dài trong
2 năm. Sau tuổi 45-50, nếu mất
kinh đến 2 năm cần nghĩ đến
mãn kinh. Nguyên nhân vô kinh
có thể là bất thường ở nội mạc
tử cung cho đến sang chấn tâm
lý quan trọng hoặc do dùng một
số thuốc, bị chứng chán ăn...Tốt
hơn là nên hỏi ý kiến thầy thuốc.
Tuổi nào nên dùng tăm-pông?
Tăm-pông là một loại bấc gạc
chưa được dùng nhiều ở nước
ta, có thể dùng được cho cả các
em gái chưa có quan hệ tình dục.
Điều chủ yếu là biết đặt cho
đúng và cứ khoảng 4 giờ thay 1
lần. Nếu quên không lấy ra rất dễ
gây nhiễm khuẩn âm đạo. Không
năng thay băng vệ sinh có thể
gây ra nhiễm khuẩn tụ cầu vàng
dẫn đến hội chứng choáng
nhiễm độc.
Có thai có còn ra kinh không?
Không; phụ nữ có thai có thể bị
ra máu; không gọi là ra kinh và
cần gặp thầy thuốc vì có thể báo
hiệu sự bất thường ở thai hay ở
nhau.
Kinh nguyệt có làm thay đổi
tính khí không? Thay đổi khí
chất có thể xảy ra trong vài
ngày trước khi có kinh. Một số
phụ nữ có thay đổi tính tình ở
những mức độ khác nhau
nhưng nhiều phụ nữ khác lại
không sao. Những triệu chứng
và dấu hiệu đó làm nên bệnh
cảnh gọi là hội chứng tiền kinh
nguyệt: dễ kích thích, buồn, khó
tập trung tư tưởng, có thể nhức
đầu, buồn nôn...Ngay trước khi
hành kinh, cơ thể có xu hướng
giữ nước; vì thế có cảm giác
nặng nề, người như to ra và vú
cương đau.
Khi đang có kinh có thể quan hệ
tình dục và chơi thể thao
không? Được, có thể quan hệ
tình dục cả khi đang có kinh
nhưng nhiều phụ nữ từ chối vì
cảm thấy không sạch sẽ. Cũng
nên biết rằng một số phụ nữ có
chu kỳ kinh không đều chỉ có 14
ngày và phóng noãn cả khi hành
kinh nên có thể thụ thai. Với hoạt
động thể thao cũng vậy, không
cấm khi đang có kinh. Càng vận
động nhiều thì phụ nữ càng ít bị
đau khi hành kinh. Có người cho
rằng nếu bơi lội khi đang có kinh
thì nên dùng tăm-pông hơn là
băng (hay khăn) vệ sinh.